Kitap Tanıtımı - "Zaman Üzerine" / Norbert Elias

Sosyolojik sorunlara felsefi derinlikten bakan ve düşünce gelenekleriyle hesaplaşan bir düzeyden konuşan Elias bu kitabında zaman sorunu üzerine gidiyor. Varlığını alabildiğine somut bir şey gibi düşündüğümüz, sürekli akan ve ararken bizi de kendi tünelinden geçiren zaman gerçekten öyle somut bir şey mi? Elias zamanın 'var olan bir şey' olmadığını, onun bizim toplumsal, tarihsel bir eserimiz olduğunu söylüyor. Peki, zaman bizim zihnimizin bir imgesi ise, gerçekteki olaylara, değişimlerle bağlantısı nedir? Nasıl oluyor da böyle var olmayan bir şey algımızda doğallık, somutluk kazanıyor. Bizi metafiziğin girdaplarına götürecek gibi görünen bu sorular, Elias'ın elinde tümüyle maddi açıklamalar buluyor. Zamanın izini toplumsal ilişkilerde ve tarihsel gelişim içinde süren Elias, basit gibi görünen açıklamalara uzanıyor; basit, ama günümüz toplumunun insanlarının kavramakta zorlandığı sorunlara. Zaman incelemesi, aynı anda bir uygarlaşma incelemesi. Uygarlaşma süreçlerinin yapısı üzerinde duran ve her uygarlaşma adımının tarihsel bir sürecin kaçınılmaz kısıtlanmalarını da içerdiğini vurgulayan Elias, başka çalışmalarında genelde uygarlaşma hakkında söylediklerini, bu çalışmasında zaman olgusu üzerinden somutlaştırıyor. Bu tür bir incelemeyle modern toplum olmanın anlamı, toplumsal gelişme süreçlerinin karakteri, birey-toplum ilişkilerinin iç içeliği belirginleşiyor... Elias günümüzde tarih incelemelerinin, sosyolojinin ve genel olarak bilimsel disiplinler arasındaki yalıtılmışlığının bütünsel bakışı nasıl kısıtladığını ve naifliğimizi niçin aşılması çok zor bir duruma dönüştürdüğünü zaman sorunu üzerinden sergiliyor. Kitapta zamanın bugünün toplumu açısından yapısal özelliklerini ve geçmiş toplum formasyonlarının 'zamansız' yaşamalarının ne demek olduğu görmekle kalmıyoruz; zaman üzerine düşünmek, kendi algılarımız üzerine düşünmek, uygarlaşma meselesine göreceli bakmak ve bireysel özgürlüğün toplumsal belirlenmişlikten bağımsız düşünülemeyeceğini görmek anlamına da geliyor. Batılaşma çabası içinde alan toplumumuzun işinin niçin zor olduğunu bu kitapta yapıldığı biçimiyle zaman incelemesi üzerinde düşünerek biraz daha iyi anlayabiliriz. Zaman kavramının toplumun işleyişiyle ve bireylerin toplumsal rolüyle ilişkisi ortaya çıktıkça, Batı'nın zamanla kurduğu ilişkilerin, bizim gibi yarı feodal kültürel yapısından kurtulamamış bir topluma niçin bir aktarılamayacağı da daha iyi anlaşılıyor. Bu sorun, Elias'ın metninde özel bir vurgu taşımasa da bu yöndeki okumalara ve düşüncelere fazlasıyla olanak tanıyor.

Yazarı Hakkında

Norbert Elias, Yahudi bir ailenin tek çocuğu olarak 1897’de Breslau’da doğdu. 1990’da Amsterdam’da öldü. K. Jaspers, E. Husserl ve R. Höningswald’in öğrencisi oldu. A. Weber ve K. Mannheim ile birlikte çalıştı. 1993’te Almanya’dan ayrılarak İngiltere’ye yerleşti. 1954-1962 yılları arasında Leicester Üniversitesi’nin Sosyoloji Bölümü’nde görev yaptı. 1965’te Almanya’ya döndü. Münster, Konstanz ve Aachen üniversitelerinde dersler verdi. 1984’ten sonra Amsterdam’da yaşamaya başladı. 1939’da İsviçre’de yayımlanan Uygarlık Süreci uzunca bir süre tanınmayan bir yapıt olarak kaldı. 1969 baskısı da pek dikkat çekmedi, ama kitabın 1976’da Almanya’da yapılan ikinci baskısı, Elias’ın sosyolojinin klasikleri arasına katılmasını sağladı. 1997’de Adorno Ödülü’nü aldı.

Kitapları

• The Civilizing Process. Sociogenetic and Psychogenetic Investigations. - Uygarlık Süreci I, II – İletişim Yayınları
• The Established and the Outsiders. A Sociological Enquiry into Community Problems
• Die höfische Gesellschaft. Untersuchungen zur Soziologie des Königtums und der höfischen Aristokratie
• Was ist Soziologie?
• Über die Einsamkeit der Sterbenden in unseren Tagen
• Scientific Establishments and Hierarchies. Sociology of the Sciences Yearbook
• Engagement und Distanzierung. Arbeiten zur Wissenssoziologie I,
• Über die Zeit. Arbeiten zur Wissenssoziologie II
• Humana conditio. Betrachtungen zur Entwicklung der Menschheit am 40.
• Quest for Excitement. Sport and Leisure in the Civilizing Process.
• Die Gesellschaft der Individuen
• Los der Menschen.
• Studien über die Deutschen
• Über sich selbst
• Mozart. Zur Soziologie eines Genies, Mozart: Bir Dahinin Sosyolojisi Üzerine, Kabalcı Yayınevi
• The Symbol Theory.
• Die Ballade vom armen Jakob
• Watteaus Pilgerfahrt zur Insel der Liebe
• The Norbert Elias Reader: A Biographical Selection
• Zeugen des Jahrhunderts.
• Frühschriften.
• Gedichte und Sprüche.